როკ-ენ-როლიდან დღემდე

რატომ მუსიკა?

მუსიკალური გემოვნება ადამიანისთვის იმდენად წმინდა და ხელშეუხებელია, რომ მასზე დავა არა თუ აზრს მოკლებული, ხშირად შეურაცხმყოფელიც კი ხდება. რა გასაკვირია, რომ ჩვენს საყვარელ შემსრულებლებზე, მათ ჟანრსა და სტილზე კრიტიკის მოსმენა პირად გრძნობებს ეხება და გულის სიღრმეში, ძალიანაც გვწყინს. სხვა შემთხვევაში, როდესაც ანალოგიური თუ არა, ჩვენსას მიახლოებული გემოვნების ადამიანს აღმოვაჩენთ, მას უფრო თანაზიარად ვიგულებთ და მეტად „ჩვენიანად“ ჩავთვლით. ეს ტენდენცია თუ შეგიმჩნევია, შემთხვევით - სრულებითაც არა. ფსიქოანალიტიკურს რომ თავი დავანებოთ, ამ ფენომენს ჯერ კიდევ ევოლუციური თეორიები ხსნის - ცხოველების მსგავსად, მიმიკრია ადამიანებსაც გვახასიათებს. თუ მაინც არ გჯერა, შეეცადე გაიხსენო, საერთო ინტერესების პოვნით რამდენჯერ გიგრძვნია სიმპათია სხვების მიმართ.

ზოგადად, ნებისმიერი ტიპის ურთიერთობებს პიროვნული დონის თანხვედრები აახლოებს და ამარტივებს. აბა, ერთი წამით დაუფიქრდი, შენი სამეგობრო წრე იზიარებს თუ არა შენს ფუნდამენტურ ღირებულებებსა და მსოფლმხედველობას? კიდევ უფრო რომ გავზარდოთ დაკვირვების არეალი, ჰობებზე, ინტერესებსა და თუნდაც, მუსიკალურ გემოვნებაზე რას იტყოდი? ალბათ, მათთან გატარებულ დროს კონკრეტული კომპოზიციებიც გახსენებს და ესა თუ ის სიმღერა ამ მოგონებებს უფრო დასამახსოვრებელს, მინიმუმ ტკბილად მოსაგონარს ხდის. ყველას გვაქვს რიტუალი, ხშირად რუტინული, რომლის განუყოფელი ნაწილიც მუსიკაა - მგზავრობა, აბაზანის მიღება, მეგობრული თავშეყრები...

შესაბამისად, ალბათ ყველა ვთანხმდებით მუსიკის მნიშვნელობასა და სარგებელზე. ამ ბლოგზე, გემოვნების გამო არავინ განგსჯის, პირიქით, დაგეხმარებით შენზე მორგებული ჟანრის პოვნაში. ნიდოზე, უამრავი შემსრულებლის ფირფიტას იპოვი, შესაძლოა დიდი ჩამონათვალმა ოდნავ დაგაბნიოს კიდეც, ამიტომაც, რამდენიმე ჟანრს მიმოვიხილავთ და შემსრულებლებსაც ქვეკატეგორიებში მოვაქცევთ, რომ გადაწყვეტილების მიღების პროცესი გაგიმარტივდეს, შერჩეული ვინილი კი იმედგაცრუების მიზეზი არ აღმოჩნდეს.

როკ კლასიკა

არსებობს საზოგადოების ის კატეგორია, რომელსაც მუსიკა საშუალო სტატისტიკურ მსმენელზე მეტად უყვარს - მათ მელომანებად მოვიხსენიებთ. თუ საკუთარ თავს მელომანად მიიჩნევ, ალბათ იცი, რომ ხელოვნების სხვა მიმდინარეობების მსგავსად, მუსიკალურ სამყაროშიც არსებობს დაუწერელი კანონები. მაგალითად, წესი და კანონია, რომ 60-70-იანი წლები ამერიკული სუბკულტურის რენესანსად იქცა - სრულად თუ არა, მეტწილად როკ-მუსიკის ხარჯზე. კლასიკურ როკ-მუსიკას საკმაოდ საინტერესო მახასიათებლები აქვს. ჟღერადობას წამყვანი ინსტრუმენტები - ელექტრონული/ბას გიტარა და აკუსტიკური დრამები ქმნიან - ის შესაძლოა იყოს მონოტონური, ჰარმონიული, ნელი რიტმის ან პირიქით. ამასთანავე, კომპოზიცია თემატურად ეხმიანება მიმდინარე სოციალურ, პოლიტიკურ ან/და ზოგადსაკაცობრიო საკითხებს. ამის კარგი მაგალითია 1965 წლის ბრიტანული როკ-ჯგუფი - Pink Floyd, რომლის შემოქმედებაც ღია პროტესტია ავტორიტარული მმართველობისა და სისტემის მიმართ. მათი სტუდიური ალბომი, „The Wall” დღემდე აქტუალურია სწორედ მისი ღირებული იდეების გამო - ის ერთგვარი სახელმძღვანელოა საზოგადოებასა და საკუთარ თავთან მებრძოლი ინდივიდისთვის.

აქვე უნდა ვახსენოთ ასევე ბრიტანული როკ-ჯგუფი, Led Zeppelin, რომელიც ტრადიციულისგან რადიკალურად განსხვავებული, სრულიად ახალი ხედვებით მოღვაწეობას 1968 წლიდან იწყებს. როკ მუსიკის აკუსტიკური ელემენტებით გაჯერებისა და ინდურ/აფრიკული ჰანგების კლასიკურ მელოდიასთან ინტეგრაციით ექსპერიმენტს წარმატებულად სწორად Led Zeppelin ახორციელებს. ახალი სტილის დამკვიდრებაზე საუბრის დროს ძალიან უსამართლოები ვიქნებით, თუ ლეგენდარულ Queen-ს არ ვახსენებთ, რომელმაც ოპერისა და მძიმე როკის კომბინაციით უნიკალური მუსიკალური შედევრები შექმნა. როკ სამყაროს სხვა ლეგენდარული შემსრულებლების (The Doors, U2, AC/DC, Black Sabbath, Metallica) ვინილები შეგიძლია ნიდოზე დაათვალიერო.

Rock’n’roll

1950-1990 წლებში განსაკუთრებული პოპულარობით ახლად შექმნილი და დამკვირდრებული პოპ/როკ ჟანრის მუსიკა სარგებლობდა. პოპ (Popular) მუსიკა მისი ტრადიციული და თანამედროვე გაგებით მეინსტრიმულთან ასოცირდება, ის, რაც საზოგადოების დიდ ნაწილში ფართოდ არის გავრცელეული. პოპს დროთა განმავლობაში როკ მუსიკის ელემენტები დაემატა და შეიქმნა მათი კომბინირებული მიმართულება. როკ-ენ-როლის წამყვან ჯგუფად თამამად შეიძლება The Beatles დავასახელოთ. „ბითლზის“ კულტურა ლივერპულიდან ჯერ ევროპაში, შემდეგ ამერიკაში და ბოლოს - მთელს მსოფლიოში გავრცელდა. მათი დამკვიდრებული სტილი დიდი ინფლუენსი გახდა მომავალი შემსრულებლებისთვის და ბევრი ლეგენდარული არტისტი ამას თამამად აცხადებს. „ბითლზის“ მიერ შექმნილი ტენდენციები მუსიკაში, განსაკუთრებით კი როკ ენ როლში, დღემდე ცოცხლობს. არ აქვს მნიშვნელობა, ხარ თუ არა მათი აქტიური მსმენელი, სადღაც, გულის სიღრმეში Yesterday-ს ყველა ვღიღინებთ.

მუსიკის რაკურსის შეცვლაზე საუბრისას, David Bowie და მისი უკვდავი მუსიკალური პერსონაჟები რომ არ ვახსენოთ, დიდი დანაშაული იქნება. მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარში მუსიკალური არტისტების ერთგვარი „აფეთქება“, „ბუმი“ იყო, მათი  ერთმანეთზე ზეგავლენის პროცესი საკმაოდ მასობრივად მიმდინარეობდა და ამ მსგავსებებს მსმენელი დღემდე ამჩნევს. ბოუიმ შეძლო, რომ სტანდარტული გზიდან რადიკალურად გადაეხვია და პოპ ჟანრის ჰანგები სრულიად ინოვაციურად მიეტანა მსმენელამდე. ამასთანავე, მუსიკა ხელოვნების სხვა დონეზე დააყენა და მელოდიაში არა მხოლოდ ახალი ჟღერადობა, არამედ ხელოვნების სხვა ჟანრები შემოიტანა, როგორიც კინემატოგრაფია და თეატრია.

Jazz & Blues

ჯაზისა და ბლუზის ისტორია შედარებით უფრო ადრე იწყება და 20-ე საუკუნის პირველ ნახევარში გვაბრუნებს. ის მჭიდრო კავშირშია აფრო-ამერიკულ ხალხურ მუსიკასთან, ტრადიციებსა და დაგროვილ ცოდნასთან. ჯაზს ახასიათებს კომპლექსური ჰარმონიები, ინტენსიური მელოდია და ვოკალური იმპროვიზავია - სოლისტის მიერ იმპროვიზებული სოლო ფრაზები, ბგერები და პერფომანსი, რასაც განაპირობებს მუსიკის ტონისა და ხასიათის ცვლილება. ამ მუსიკალური სამეტყველო ენით შემსრულებელს დიდი თავისუფლება ეძლევა. ჯაზ მუსიკის ერთ-ერთ ინოვატორად Miles Davis ითვლება, რომლის შემოქმედებამ 20-ე საუკუნის შუა წლებიდან ჯაზის ფორმირებაში დიდი წვლილი შეიტანა. მისი შესრულება სიმარტივით და აუდიტორიასთან ღრმა ემოციური კავშირით ხასიათდება. ჯაზის განვითარებისა და ზოგადად, მუსიკის ტრადიციული გზების ცვლილება მჭიდრო კავშირშია მაილს დევისთან, რომელიც დღემდე ერთ-ერთ უძლიერეს ინფლუენსად ითვლება ისტორიული და თანამედროვე შემსრულებლებისთვის.

ბლუზი, თავის მხრივ, მეტად მელანქოლიურია, რაზეც სახელწოდებაც მიგვანიშნებს - Blues ითარგმნება როგორც „სევდიანი“, აღნშნავს დარდიან გუნება-განწყობას. ბლუზში ვოკალისტი დომინირებს, რომელსაც აკომპანიმენტს შესაძლოა მხოლოდ ერთი ინსტრუმენტი უწევდეს. ვინ შეიძლება გაგვახსენდეს ამ მაგალითზე, თუ არა ბობ დილანი და მისი ერთგული, მუდამ თანმხლები გიტარა. თუ ვინმეზე შესაძლოა ითქვას, რომ მუსიკა პოეზიად აქცია, ეს სწორედ ბობ დილანია და მხოლოს მის შემდეგ - ჯიმ მორისონი. სწორედ ამ სტილის დამკვიდრებით, 2016 წელს, დილანს ნობელის პრემია გადაეცა ლიტერატურის დარგში. მისი შემოქმედება იმდენად ფასეული აღმოჩნდა, რომ გადაცემული ნობელის მიზეზად პოეტური ღირებულებების მუსიკალური ფორმით გადმოცემა დასახელდა. დილანი საკუთარი სიმღერებით გამოხატავდა პროტესტს, იბრძოდა თავისუფლებისთვის, ავრცელებდა სიკეთის, სიყვარულისა და სხვა ფილოსოფიურ იდეებს.

ა-მო-ირ-ჩი-ე

ბლოგის დასაწყისში შენზე მორგებულ მუსიკას კი დაგპირდით, თუმცა, იმის მცირე შანსი მაინც არსებობს, რომ საყვარელ შემსრულებელს სიაში თვალი ვერ მოჰკარი. რაც არ უნდა გვიწყინო, ვაღიარებთ, რომ ბევრი ლეგენდარული არტისტი ამ სიაში, სამწუხაროდ, ვერ მოხვდა. სავარაუდო წყენის საკომპენსაციოდ, გთავაზობთ ნიდოზე ვინილების მრავალფეროვან არჩევანს, სადაც უფრო დიდი ალბათობაა იმისა, რომ ფავორიტ შემსრულებლებსა და ალბომებს გადააწყდე.