ფირსაკრავების შექმნისა და განვითარების ისტორია

ფირსაკრავებმა ერთგვარი რევოლუცია მოახდინა მუსიკის მოყვარულთათვის. თუ მანამდე მელომანებს მხოლოდ ცოცხალი მუსიკით ტკბობა შეეძლოთ, რაც არც თუ ისე ხშირად ხდებოდა, ამ საოცარმა გამოგონებამ მისცმა მათ საშუალება ნებისმიერ დროს სახლში, სრულ კომფორტში მოესმინათ სასურველი მუსიკისთვის.

როდის შეიქმნა პირველი ფირსაკრავი?

1877 წელს თომას ედისონმა ააწყო პირველი ფონოგრაფი, რომელსაც შეეძლო როგორც მუსიკის დაკვრა, ასევე ხმის ჩაწერა მუყაოს ცილინდრის დახმარებით, რომელიც დაფარული იყო ლითონის სიფრიფანა ფურცლით. ჩანაწერის ხარისხი თავიდან ცუდი იყო, ამასთან მისი მოსმენა შესაძლებელი იყო მხოლოდ ერთხელ.

მოგვიანებით, ალექსანდრე გრემ ბელმა სტრუქტურას დაუმატა ცვილის ბალონები, რომელთა დაკვრაც არაერთხელ შეიძლებოდა. დიზაინის ასეთმა ცვლილებამ საბოლოოდ გრამოფონის შექმნამდე მიგვიყვანა, მაგრამ მასაც ჰქონდა მინუსები – ადვილად ტყდებოდა და ხურდებოდა. გარდა ამისა, რთული იყო მათი მასიურად წარმოება და ჩანაწერის კოპირება შესაძლებელი იყო მექანიკურად მხოლოდ ლიმიტირებული რაოდენობით. ცილინდრების შენახვა მათი ფორმიდან და ზომიდან გამომდინარე რთული იყო, ასევე მათზე ვერ კეთდებოდა წარწერა შემსრულებლისა და სიმღერის სახელით. ამისთვის იყენებდნენ ცალკე დაბეჭდილ ფურცელს, მას ათავსებდნენ ცილინდრთან ერთად ყუთში და ამიტომ ის მარტივად იკარგებოდა.

ემილ ბერლინერი და გრამოფონი

1887 წლის 8 ნოემბერს ემილ ბერლინერმა დააპატენტა თავისი გამოგონება, რომელიც შედგებოდა შელეკისა და მყარი რეზინისგან. მოგვიანებით, ეს გამოგონება ყველასთვის საყვარელ საკრავად იქცა. ბერლინერის გამოგონებამ შეძლო ცილინდრის მაგივრად, რომელსაც ედისონი იყენებდა, ბრტყელი დისკებიდან „ამოეკითხა“ მუსიკა, რამაც უკვე ვინილების აუცილებლობა გააჩინა. ცილინდრისგან განსხვავებით, დისკის ჩანაწერები მზადდებოდა მყარი რეზინისგან, რომელიც მარტივარ არ იმსხვრეოდა. ასევე მარტივი იყო მათი მასიური წარმოება, რის გამოც თავისუფლად შეძლო ბაზრის დაბყრობა. დისკებს დამცაქვი ყუთები არ სჭირდებოდა და ისი მცირე ადგილს იკავებდნენ, შესანახად მარტივი იყო. დისკებს ცენტრში ჰქონდა ცარიელი ადგილი, სადაც სათაურის, შემსრულებლისა და დისკის ნომერის ამოტვიფრვა შეიძლებოდა ან, როგორც შემდეგ აკეთებდნენ, შეიძლებოდა ქაღალდის ეტიკეტის მიმაგრება. ის ფაქტი, რომ დისკიანი გრამოფონის აპარატს ვეღარ იყენებდნენ ხმის ჩასაწერად, ცილინდრულისგან განსხვავებით, როგორც ჩანს მელომანებისთვის უმნიშვნელო აღმოჩნდა და მისი გაყიდვების რაოდენობაზე არ უმოქმედია.

გაუმჯობესებული დიზაინი და მასობრივი წარმოება

პირველი ჩანაწერები მინისგან მზადდებოდა, შემდეგ ისინი თუთიით და საობოლოოდ პლასტმასით ჩანაცვლდა. ხმოვანი ინფორმაციის მქონე ღარები დაიტანეს ბრტყელ დისკზე, მუსიკის დასაკრავად ჩანაწერი ბრუნავდა გრამაფონზე, ნემსი ვიბრაციით „კითხულობდა“ ინფორმაციას და გადასცემდა დინამიკს. ბერლინერის დისკები იყო პირველი ხმოვანი ჩანაწერები, რომელთა მასობრივი წარმოებაც შესაძლებელი გახდა.

ბერლინერმა დააარსა The Gramophone Company ხმოვანი დისკების მასობრივი წარმოებისთვის, რომლებიც გაყიდვაში ჩაეშვა 1895 წელს და ინარჩუნებდა პოპულარობას რადიოს გამოჩენამდე. გრამაფონის სისტემის პოპულარიზაციის მიზნით, ბერლინერმა ორი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი გადადგა. პირველ რიგში, მან დაარწმუნა პოპულარული შემსრულებლები, რომ მათი მუსიკა ჩაეწერათ მისი სისტემის გამოყენებით. მეორე ჭკვიანი მარკეტინგული გათვლა, რომელიც ბერლინერმა გამოიყენა იყო ის, რომ 1908 წელს მან ფრენსის ბეროდოს ნახატი "მისი ოსტატის ხმა", კომპანიის ოფიციალურ სავაჭრო ნიშნად გამოაცხადა. მიუხედავად რადიოს გამოჩენისა, ფირსაკრავებს მაშინვე არ დაუკარგავთ პოპულარობა. რამდენიმე წლის განმავლობაში ეს მოწყობილობა ჯერ ისევ ახერხებდა ყურადღების ცენტრში ყოფნას.

1930–1940 წლებში საკრავები ჯერ კიდევ დიდი რაოდენობით იყიდებოდა, მაგრამ მომდევნო 20 წლის განმავლობაში უკვე ნელ–ნელა მინელდა მათზე მოთხოვნა. 60–იან წლებში ფირსაკრავები ისევ გამოჩნდა ბაზარზე. ამჯერად მსმენელების გული მან სტერეოფონური ფუნქციით მოიგო. ასევე ათასობით მყიდველი ჰყავდა ავტომატურ ფირსაკრავებსაც.

ჰიპ-ჰოპ სცენა და ფირსაკრავები

1980–1990 წლებში ჰიპ–ჰოპ დიჯეებმა ფირსაკრავს ახალი გამოყენება მოუფიქრეს. მას აერთებდნენ აუდიო მიქსერებზე და ხელით, მექანიკურად ბრუნვის საპირისპიროდ ატრიალებდნენ ფირებს, რის შედეგადაც ღებულობდნენ სრულიად ახალ ჟღერადობას. ზოგიერთი არტისტი ამ მეთოდს დღემდე იყენებს.

ვინილების დაბრუნება

CD დისკებისა და ციფრული მუსიკის რამდენიმე წლიანი ბატონობის შემდეგ ბაზარზე ისევ გამოჩნდა ვინილები, თანაც ისე მასიურად, რომ მათი შეძენა თითქმის ყველგან შეგიძლიათ. ზოგიერთი ცნობილი მომღერალი თავის ახალ ალბომებსაც კი უშვებს ვინილების სახით.

თუ თქვენი საყვარელი შემსრულებლების მოსმენა გსურთ, ჩვენს საიტზე ფირსაკრავებისა და ვინილების მრავალფეროვანი არჩევანი დაგხვდებათ.