როგორ გავზარდოთ კრეატიული შვილი ამბიციური რობოტის ნაცვლად?

კრეატიულობაზე, შემოქმედებითობაზე საუბრისას, ადამიანების უმეტესობა მას ხელოვნებას, მუსიკას, ცეკვას, მსახიობობას და მსგავს აქტივობებს უკავშირებს. თუმცა რეალურად კრეატიულობა ყველა სფეროში აუცილებელია, შემოქმედებითი ადამიანები კი ჩვენი საზოგადოების სიმყარის და წარმატების საფუძველი გახლავთ.

ზოგადად პროგრესი  შემოქმედებითი აზროვნების განვითარების გარეშე წარმოუდგენელია. ადამიანი რა საქმესაც უნდა აკეთებდეს, როცა მას შემოქმედებითი თვალით უყურებს, კრეატიულად უდგება საკითხს, ის საქმე აუცილებლად იქნება წარმატებული.

აუცილებელია, რომ მშობლებმა და მასწავლებლებმა სწორი აღმზრდელობითი მეთოდები გამოიყენონ იმისთვის, რომ ბავშვს შემოქმედებითი აზროვნების უნარი განუვითარდეს. სამწუხაროდ, უმეტეს შემთხვევაში, სწორედ არასწორი მეთოდების გამო,  საპირისპიროდ ხდება და ბავშვებში შემოქმედებითად აზროვნების უნარს ვკლავთ.

თითქმის ყველა ბავშვი თავდაპირველად კრეატიულობის შესანიშნავ უნარს ავლენს, თუმცა სკოლაში ასწავლიან ისე, რომ კარგავს ამ უნარს, სკოლებში ბავშვები იძულებულები არიან ისწავლონ საკითხები, რომლებიც არ შედის მათი ინტერესის სფეროში და ზოგი უბრალოდ მხოლოდ იზეპირებს იმისთვის, რომ გაკვეთილზე მოყვეს.

მშობლები უწესებენ შვილებს ისეთ ამოცანებს, რომლებსაც ვერასდროს მიაღწევენ, უბიძგებენ ისეთი  პროფესიის არჩევისკენ, რომელიც ბავშვს არ მოსწონს. არა მარტო მშობელი და მასწავლებელი,  მთლიანად საზოგადოება, სოციუმში არსებული სტანდარტები  თამაშობს დიდ როლს, გადაჰყავს მოზარდი სწორად განვითარების რელსებიდან.

მაგალითად, საზოგადოებაში  ზოგიერთ პროფესიას პრესტიჟულად მიიჩნევენ, ზოგიერთს ნაკლებ პრესტიჟულად და ზოგიერთს სამარცხვინო პროფესიადაც კი თვლიან. ამიტომ, შესაძლოა, სამომავლოდ მოზარდმა აირჩიოს არა ის პროფესია, რომელიც მას აინტერესებს, არამედ ის, რომელიც პრესტიჟულია. სამწუხაროდ, ასეთი ადამიანები, როგორც წესი. პროფესიულ წარმატებას ვერ აღწევენ.

უნდა გვახსოვდეს, რომ სწორედ ის ადამიანები ცვლიან სამყაროს, რომლებსაც ბავშვობაში ხელი არ შეუშალეს შემოქმედებითი აზროვნების განვითარებაში.

კრეტიულ აზროვნებას ბავშვს ვერ განუვითარებთ, თუ აიძულებთ  იმ საქმის გაკეთებას, რომელიც მისთვის მოსაწყენი და მოსაბეზრებელია. პირიქით, ხელი უნდა შეუწყოთ, რომ დაკავდეს საყვარელი საქმით.

ფსიქოლოგები ამბობენ, რომ მასწავლებელები, მშობლები ბავშვს აქებენ იმის გამო, რომ რაღაც საგაკვეთილო მასალას კარგად ყვება, იმის გამო, რომ მან რაღაც დაიზეპირა მაღალ შეფასებას უწერენ, თუმცა რა გაიგო ამ მასალიდან, რა გაიზრა, თვითონ რა შეხედულება აქვს საკითხთან დაკავშირებით, ამით როგორც წესი, იშვიათად ინტერესდებიან. შედეგად, ბავშვში კრეატიული აზროვნების უნარი კვდება.

ერთი საკითხია გახდე ექსპერტი შენს სფეროში და აბსოლუტურად სხვა საკითხია გახდე ნოვატორი, შექმნა რაღაც ახალი, ხორცი შეასხა შენს იდეებს, დაამსხვრიო სტერეოტიპები და სიახლე შესთავაზო საზოგადოებას.

რა არის საჭირო იმისთვის, რომ ბავშვში კრეატიული აზროვნების უნარი განვავითაროთ?

მოზარდს უნდა ვასწავლოთ, რომ ადამიანის პიროვნული თავისუფლება, გამოხატვის თავისუფლება უმნიშვნელოვანესია, უნდა ვასწავლოთ, რომ მისი გონება შესანიშნავია, რომ შეიძლება მისმა ერთმა  იდეამ სამყარო შეცვალოს.

კვლევა აჩვენებს, რომ ნაკლებად კრეატიულ ბავშვებს რამდენიმე ამოცანის შესრულება ევალებათ აუცილებლად სკოლისგან, მშობლებისგან, თუ ოჯახის სხვა წევრებისგან. ეს ამოცანები ძირითადად ასეთი ტიპისაა, რომელ საათზე დაწერონ დავალება, რომელ საათზე დაიძინონ. კრეატიული ბავშვების მშობლები შვილებს მსგავს წესებს არ უწესებენ და უფრო მეტ თავისუფლებას აძლევენ. ამ ბავშვებს არ აქვთ განსაზღვრული დრო დავალების შესასრულებლად.

ჰარვარდის უნივერსიტეტის პროფესორი, ფსიქოლოგი ტერესა ემბაილი ამბობს, რომ შვილებისთვის  მსგავსი წესების დაწესებას,  სჯობს იმუშაოთ მათთვის მორალური ღირებულებების განვითარებაზე.  ნაცვლად იმისა, რომ დოგმატიზებული იდეები  ჩაუნერგოთ ბავშვებს, უმჯობესია მათთან   ეთიკური და მორალური ღირებულებების განვითარებაზე იმუშაოთ, რისი ნაკლებობაც თანამედროვე საზოგადოებაში შეიმჩნევა.

კიდევ ერთი საგანგაშო ქმედება მშობლებისა, რომელიც ხელს უშლის ბავშვის განვითარებას არის ის, რომ მშობლებს ერთი სული აქვთ როდის წარმოაჩენინონ შვილს ტალანტი, გააცნონ ყველას, თუ რა შესაძლებლობები და ნიჭი აქვს მოზარდს.  რეალურად მსგავსი დამოკიდებულება ბავშვზე დამღუპველად მოქმედებს, ბავშვი ითრგუნება.

ფსიქოლოგმა ბენჟამინ ბლუმმა შეისწავლა  მსოფლიო კლასის მუსიკოსების, მეცნიერების, სპორტსმენების, მსახიობების ცხოვრების ადრეული წლები და მისი კვლევის დასკვნაში ნათქვამია, რომ გენიოსების მშობლებს არასოდეს უოცნებიათ, რომ მათი შვილები სუპერვარსკვლავები გამხდარიყვნენ, განსაკუთრებული მოლოდინები არ ჰქონიათ შვილებისგან.

ისინი მხოლოდ ცდილობდნენ, რომ მოტივაცია შეექმნათ მათთვის და სხვადასხვა წამოწყებაში მხარი დაეჭირათ.

ყველა მშობელმა უნდა იცოდეს, რომ შებოჭილ, მკაცრი წესებით განსაზღვრულ წრეში ბავშვს შემოქმედებითი აზროვნების უნარი არ განუვითარდება.

შემოქმედებითი აზროვნების ჩამოყალიბებას არ სჭირდება რაიმე განსაკუთრებული კურსები. ბავშვებს უბრალოდ სჭირდებათ სივრცე და მხარდაჭერა ახლობელი ადამიანებისგან, მათ უბრალოდ თავისუფლად აზროვნების უფლება სჭირდებათ.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მშობლებო, თქვენ არ შეგიძლიათ დააპროგრამოთ თქვენი შვილი. თუ ცდილობთ მის დაპროგრამებას და მიგაჩნიათ, რომ თქვენ მიერ განსაზღვრული წესებით თუ იცხოვრებს, ის წარმატებული იქნება, ცდებით. საუკეთესო შემთხვევაში თქვენი შვილისგან  ამბიციურ რობოტს მიიღებთ, რომელიც არ ფიქრობს იმაზე, თუ როგორ შეიძლება გახდეს ნოვატორი იმ საქმეში, რომელსაც აკეთებს.

„სიყვარული უკეთესი მასწავლებელია, ვიდრე მოვალეობა“, – ამბობდა აინშტაინი. მიეცით თქვენს შვილებს უფლება აკეთოს ის საქმე, რაც მართლა უყვარს, ნაცვლად იმისა, რომ დაავალდებულოთ თქვენ  წინაშე და ვალდებულების გამო აკეთებინოთ საქმე, რომელიც აღიზიანებს და არ მოსწონს. სწორედ ეს არის ადამიანის შემოქმედებითი აზროვნების და წარმატების მთავარი გასაღები.

აღზარდეთ კრეატიული შვილები და არა ამბიციური რობოტები.