აუტიზმის ადრეული ნიშნები

აუტიზმის სპექტრული აშლილობის (“ასა”) მქონე ბავშვებს, შესაძლოა, ჯერ კიდევ ჩვილობის ასაკში გამოუვლინდეთ განსხვავებული ნიშნები, რომლებიც გამოდგება სადიაგნოსტიკოდ. თუმცა, ადრეულ ეტაპზე ეს საკმაოდ რთულია.  იმის გამო, რომ ისინი ჯდომას, ხოხვასა და სიარულს დროულად იწყებენ, ისეთი ნაკლებშესამჩნევი სხვაობები, როგორიცაა ჟესტიკულაციის არასწორი განვითარება, ვითომ თამაშის მსგავსი მოქმედება, ენობრივი და სოციალური უნარ-ჩვევების არასწორი განვითარება, სამწუხაროდ, შეუმჩნეველი ხდება.

არსებობს გარკვეული ნიშნები და განსხვავებები, რომლებიც დაეხმარებიან მშობლებს, დროულად ამოიცნონ ასა-ს არსებობა. აუტიზმის მქონე ყველა ბავშვს, სიმპტომები სხვადასხვაგვარად გამოუვლინდება. განსხვავებული სიმპტომების რაოდენობა კი ძალიან ბევრია.

სოციალური განსხვავება აუტიზმის მქონე ბავშვებში:

• არ ამყარებს ან მცირე ხნით ამყარებს თვალით თვალთან კონტაქტს
• არ რეაგირებს მშობლის ღიმილზე ან სახის სხვა გამომეტყველებაზე
• არ უყურებს ობიექტებს ან მოვლენებს, რაზეც მშობელი მიუთითებს
• არ მიაქვს თავისთვის საინტერესო ნივთები მშობელთან საჩვენებლად
• არ აქვს სახის ადეკვატური გამომეტყველება
• არ შეუძლია გამოიცნოს, თუ რას შეიძლება ფიქრობდნენ ან გრძნობდნენ სხვები, მათი სახის გამომეტყველების შესაბამისად
• არ გამოხატავენ თანაგრძნობას სხვების მიმართ
• არ შეუძლიათ მეგობრების გაჩენა ან გაიგონ მეგობრების გაჩენის მნიშვნელობა

 კომუნიკაციური განსხვავება აუტიზმის  მქონე ბავშვებში:

• არ მოითხოვს საგნებს და არ უზიარებს მათ სხვებს
• არ ამბობს სიტყვებს 16 თვის ასაკში
• იმეორებს ზუსტად სხვების მიერ წარმოქმნილ სიტყვებს, მნიშვნელობის გაგების გარეშე
• არ რეაგირებს მასზე სახელით მიმართვის საპასუხოდ, მაგრამ რეაგირებს სხვა ხმაურზე (მაგალითად მანქნისსიგნალზე ან კატის კნავილზე)
• საკუთარ თავს მოიხსენიებს როგორც „შენ“ და სხვას როგორც „მე“; ურევს ნაცვალსახელებს ერთმანეთში
• ხშირად არ აქვს სხვებთან ურთიერთობის სურვილი
• არ იწყებს ან არ განაგრძობს წინადადებას
• აქვს კარგი ზეპირი მახსოვრობა, განსაკუთრებით კარგად იმახსოვრებს რიცხვებს, ასოებს, სიმღერებს, ტელევიზორის ხმას.
• შეიძლება დაქვეითდეს ენის ან სხვა სოციალური განვითარება, როგორც წესი 15-დან 24 თვის ასაკში (ე.წ. რეგრესი)

ქცევითი განსხვავებები:

• ქანაობს, ბრუნავს, ატრიალებს თითებს, დადის ფეხის თითებზე დიდი ხნის განმავლობაში, ან ნერვიულად აქნევს ხელებს ჰაერში.
• მოსწონს მუდმივად განმეორებადი ჩვეულებები, რთულად ეგუება ცვლილებებს
• თამაშობს სათამაშოს რომელიმე ნაწილით, მთელი სათამაშოს ნაცვლად (მაგ. მანქანის ნაცვლად, მანქანის საბურავით)
• ვერ გრძნობს ტკივილს
• შესაძლოა იყოს ან ძალიან მგრძნობიარე ან სრულიად უგრძნობი სუნების, ხმაურის, შუქის ან შეხების საპასუხოდ
• უჩვეულო ხედვა – უყურებს საგნებს უჩვეულო კუთხით

როგორ განვასხვავოთ აუტიზმის მქონე ბავშვი მისი ასაკის ტიპური განვითარებული ბავშვისაგან?

12 თვის ასაკში

• ტიპური განვითარების ბავშვი აბრუნებს თავს მისი სახელის გაგონებისას
• ბავშვი აუტისტური სპექტრის აშლილობით არ შემობრუნდბა და არ შემოგხედავს, თუნდაც რამდენჯერმე გაიმეორო მისი სახელი, თუმცა სხვა ხმაურობებს მიაქცევს ყურადღებას

18 თვის ასაკში

• ჩვეული განვითარების მქონე ბავშვი მიუთითებს, სახის გამომეტყველებით ან ჟესტიკულაციით მიანიშნებს დაწყებული საუბრის უკეთესად გამოსახატავად
• აუტისტი ბავშვი არ შეეცდება დაასრულოს წამოწყებული საუბრი, წყვეტს ლაპარაკს ან შუაწინადადებაში წყვეტს საუბარს და იმეორებს იმას, რაც მაგალითად ტეევიზორში იმ წამს გაიგონა

24 თვის ასაკში

• ჩვეული განვითარების ბავშვს მიაქვს სურათი დედასთან, უზიარებს მას სიხარულს
• ასა-ს მქონე ბავშვი მიუტანს დედას ბოთლს, რომ თავსახური მოხსნას, მაგრამ თვალებში არ უყურებს თავის დედას და არ იზიარებს დედის სურვილს, ითამაშოს მასთან

 მიენდეთ საკუთარ ინსტინქტს!

თუკი გადარდებთ და გაფიქრებთ, თუ როგორ  თამაშობს, საუბრობს, სწავლობს, მოძრაობს და იქცევა თქვენი შვილი, მიმართეთ თქვენს პედიატრს. თუკი თქვენთვის ამ კონკრეტული ექიმის მოსაზრება მიუღებელი და საეჭვო იქნება, იპოვეთ სხვა ექიმი, მაგრამ არ შეჩერდეთ და არაფერს დაელოდოთ, ნუ დაკარგავთ დროს, რადგან ადრეული ქმედება და საჭირო ღონისძიებების მიღება საბოლოოდ ძალიან დიდ განსხვავებას იძლევა ბავშვის განვითარებაში.